سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، مصادیق فقیر و مسکین و میزان پرداخت زکات فطریه به آنان را از نگاه مراجع عظام تقلید منتشر می کند . 

*کمترین و بیشترین مقدار زکات فطره ای که می توان به فقیر یا مسکین داد چقدر است؟

آیات عظام امام، فاضل، مکارم و نوری: احتیاط واجب آن است که به یک فقیر بیشتر از مخارج سالش و کمتر از یک صاع که تقریبا 3 کیلو است فطره ندهند.

آیات عظام خویی و سیستانی: احتیاط مستحب آن است که به یک فقیر کمتر از یک صاع فطره ندهند مگر اینکه به فقرایی که جمع شده اند نرسد ولی اگر بیشتر بدهند اشکال ندارد.

 حضرت آیت الله صافی: احتیاط واجب آن است که به یک فقیر کمتر از یک صاع که تقریبا 3 کیلو است فطره ندهد اگر بیشتر بدهند تا مقداری که بی نیاز شود اشکال ندارد.

حضرت آیت الله وحید: احتیاط واجب آن است که به یک فقیر کمتر از یک صاع فطره ندهند ولی دادن چند صاع به یک فقیر اشکال ندارد.

*آیا در پرداخت زکات فطره اولویتی میان فقرا مانند فقرای همسایه و خویشاوندان هست؟

مستحب است خویشاوندان و همسایگان و اهل علم و فضل و هر کسی که نسبت به دیگر فقرا فضیلتی دارد بر دیگران مقدم داشته شوند.

*آیا تحقیق در مورد فقر اشخاص برای پرداخت زکات فطره لازم است یا نه؟

آیات عظام فاضل، سیستانی، صافی، شبیری و نوری: اگر کسی بگوید فقیرم نمی شود به او فطره داد، مگر آنکه اطمینان پیدا شود که فقیر است یا انسان بداند قبلا فقیر بوده است.

آیات عظام امام و مکارم: اگر کسی بگوید فقیرم نمی شود به او فطره داد، مگر آنکه به حرف او اطمینان پیدا شود یا از ظاهر حالش حاصل شود که فقیر است یا بداند که قبلا فقیر بوده است.

حضرت آیت الله وحید: اگر کسی بگوی فقیرم چنانچه قبلا فقیر بوده می شود به او فطره داد و اگر به قول کسی که معلوم نیست فقیر بوده یا نه و می گوید فقیرم اطمینان پیدا نشود بنابر احتیاط واجب نمی شود فطره داد همچنین اگر انسان بداند فلان شخص قبلا فقیر نبوده در صورتی می توان به او فطره داد که از گفته او اطمینان پیدا شود.

*اگر به گمان اینکه کسی شخصی فقیر است به او فطره پرداخت شود سپس دانسته شد که فقیر نبوده تکلیف چیست؟

آیات عظام خویی، سیستانی، وحید و صافی: اگر انسان به خیال اینکه کسی فقیر است به او فطره دهد و بعد بفهمد فقیر نبوده است چناچه مالی را که باو داده از بین نرفته باشد باید پس بگیرد و به مستحق بدهد و اگر نتواند بگیرد باید از مال خودش فطره را بدهد و اگر از بین رفته باشد در صورتی که گیرنده فطره می دانسته آنچه را گرفته فطره است باید عوض آن را بدهد و اگر نمی دانسته دادن عوض بر او واجب نیست و انسان باید عوض فطره را بپردازد.

آیات عظام امام(ره) و نوری: اگر انسان به خیال اینکه کسی فقیر است به او فطره دهد و بعد بفهمد فقیر نبوده است چنانچه مالی را که او داده از بین نرفته باشد می تواند پس بگیرد و به مستحق بدهد و اگر نتواند باید از مال خودش فطره را بدهد و اگر از بین رفته باشد در صورتی که گیرنده فطره می دانسته یا احتمال می داده آنچه را گرفته فطره است باید عوض آن را بپردازد والا دادن عوض بر او واجب نیست و انسان باید دوباره فطره را بپردازد.

*آیا می توان اجرت ماموران جمع آوری زکات فطره را از فطریه پرداخت کرد؟

آیات عظام امام، خویی، بهجت، فاضل، شبیری و نوری: اگر زکات فطره را به یکی از هشت موارد مصرفی که در زکات مال گفته شده است برسانند کافی است ولی احتیاط مستحب آن است که فقط به فقرای شیعه بدهند.( یکی از هشت موارد مصرف ماموران جمع آوری زکات هستند.)

آیات عظام سیستانی، وحید مکارم و صافی: بنابر احتیاط واجب باید زکات فطره را  فقط به فقرا و مساکین شیعه بدهند.

*فی سبیل الله و مصادیق آن  کیست؟

آیات عظام امام، خوئی، فاضل، سیستانی و نوری: سبیل الله عبارت است از کاری که در آن مصالح عمومی مسلمانان باشد مانند ساختن بیمارستان و مدارس و ساختن پل ها و ساخت و تعمیر کوچه ها و راه ها و آنچه به وسیله آن معارف اسلامی و شعائر دینی تقویت می شود و هر چیزی که باعث اعتلاء اسلام می شود همچنین به دفع فتنه ها و مفاسد از سرزمین اسلام و دفع فتنه بین دو گروه از مسلمان ها و مانند این امور نیز گفته می شود. 

آیات عظام بهجت و صافی: «سبیل الله»عبارت است از هر کار خیری مانند ساختن بیمارستان ، پل ها، مساجد و کمک به مساجد  و کمک به حجاج و زائرین، بزرگداشت علما و کسانی که مشغول تحصیل علم هستند و نیز برگزاری مجالس اهل بیت و مجالس اعیاد اسلامی و شیعی و رها ساختن شیعیان از دست ظالمین و ... .

حضرت آیت الله وحید: «سبیل الله»عبارت است از هر خیری که می تواند آنها را به خاطر خدا انجام داد و بنابر احتیاط واجب باید این کارها مصلحت عمومی داشته باشد ساختن بیمارستان ، مدراس، پل ها، مسجدها، و رفع فساد و مانند اینها که جنبه عمومی داشته باشد.

حضرت آیت الله مکارم: «سبیل الله»یعنی کارهایی مانند ساختن مسجد که منفعت دینی عمومی دارد و همچنین مدارس علوم دینی مراکز تبلیغاتی نشر کتاب های مفید اسلامی و خلاصه آنچه به اسلام نفع داشته باشد به هر گونه که باشد خصوصا جهاد در راه خدا.

حضرت آیت الله شبیری:«سبیل الله» یعنی امور دینی، خواه مربوط به عموم باشد همچون ساختن مسجد و مدارس علوم دینی و نشر کتب دینی و خواه به افراد خاص مربوط باشد مثل آنکه برخی از مومنین را به حج خدا بفرستد و روشن ترین موارد این مصرف جهاد در راه خداست و ظاهرا این مصرف امور دنیوی را شامل نمی شود، هر چند عمومی باشد همچون ساختن پل و تعمیر جاده ها و راه ها.